Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Doğu Asya turunun ikinci durağında Vietnam’ın başkenti Hanoi’yi ziyaret ediyor. Kuzey Kore’nin ardından gerçekleşen bu ziyaret, Rusya’nın bölgede hala sahip olduğu diplomatik desteği gözler önüne seriyor. Amerika Birleşik Devletleri ise bu ziyareti, Putin’e Ukrayna savaşında meşruiyet kazandırdığı gerekçesiyle eleştirdi. Avrupa ve ABD ile ilişkilerini geliştirmeye çalışsa da, Vietnam için Rusya ile olan tarihi bağlar hala büyük önem taşıyor.
Vietnamlı üst düzey yetkililer, Hanoi’de küçük bir parkta bulunan ve Sovyetler Birliği döneminde hediye edilen beş metrelik Lenin heykelini her yıl Rus devrimcisinin doğum gününde ziyaret ediyor ve çelenk bırakıyor.
Vietnam’ın Rusya ile olan ilişkisi, Sovyetler Birliği’nin 1950’lerde Vietnam’ın kuzeyindeki yeni komünist devlete verdiği önemli askeri, ekonomik ve diplomatik desteğe dayanıyor. Vietnam, Rusya ile olan ilişkisini “sadakat ve minnettarlık” ile tanımlıyor. 1978’de Kamboçya’yı işgal ederek Kızıl Kmer rejimini deviren Vietnam, daha sonra Çin ve Batı tarafından izole edilip yaptırımlara maruz kaldı ve bu süreçte büyük ölçüde Sovyet yardımına bağımlı hale geldi. Vietnam Komünist Partisi Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong da dahil olmak üzere birçok Vietnamlı, Rusya’da eğitim görüp Rusça öğrendi.
Bugün, Vietnam ekonomisi küresel piyasalara entegre olmuş durumda. Rusya, Vietnam için bir ticaret ortağı olarak Çin, Asya, ABD ve Avrupa’nın gerisinde kalsa da, Vietnam hala büyük ölçüde Rus yapımı askeri teçhizat kullanıyor. Ayrıca Güney Çin Denizi’ndeki petrol aramaları için Rus petrol şirketleriyle ortaklıklar önemli bir yer tutuyor.
Bambu diplomasisi nedir?
Ukrayna’nın işgali, Vietnam’ı diplomatik bir ikilemle karşı karşıya bıraktı. Ancak Vietnam, bu sorunun üstesinden gelmeyi başardı. Vietnam, Birleşmiş Milletler’de Rusya’nın eylemlerini kınayan birçok kararda çekimser kalmayı tercih etti. Hanoi, Ukrayna ile iyi ilişkilerini sürdürdü ve Kiev’e yardım gönderdi. Vietnam ile Ukrayna arasında Sovyet döneminden kalma ortak bir miras bulunuyor; binlerce Vietnamlı Ukrayna’da çalıştı ve eğitim gördü. Bu durum, Vietnam’ın uzun süredir benimsediği, herkesle dost olma ama resmi ittifaklardan kaçınma şeklindeki dış politika prensiplerine uygun.
Vietnam Komünist Parti yönetimi, bu politikayı “bambu diplomasisi” olarak adlandırıyor; taraf tutmaya zorlanmadan yürütülen bir denge siyaseti. ABD, Putin’in Vietnam’a yaptığı resmi ziyarete, Rus lideri izole etmeye yönelik uluslararası çabaları baltaladığı gerekçesiyle karşı çıkıyor. Ancak Vietnam’daki kamuoyu, Avrupa’ya kıyasla Ukrayna’daki savaşa ilişkin daha kararsız. Batı’ya meydan okuyan güçlü bir karakter olarak Putin’e yönelik bir hayranlık ve ABD ile Avrupa’nın uluslararası hukuku destekleme iddialarına karşı bir şüphecilik söz konusu.
Bu durum, Ukrayna savaşının uzak bir kriz olarak görüldüğü diğer Asya ülkeleri için de geçerli. Örneğin, ABD’nin tarihi bir askeri müttefiki olan Tayland’daki kamuoyu da Vietnam’daki gibi bölünmüş durumda. Tayland hükümeti, milyonlarca Rus’un turizm sektörüne yaptığı katkıyı göz önünde bulundurarak Moskova ile yakın ilişkilerini sürdürüyor.
Vietnam’ın Vladimir Putin ile yoldaşlığını ne kadar sürdüreceği ise belirsiz. Ülke, alternatif askeri teçhizat kaynakları arayışında. Ancak Rusya’ya olan mevcut bağlılığını sona erdirmek yıllar alabilir. Son zamanlarda Komünist Parti içinde yaşanan üst düzey istifalar, yeni nesil liderler ve ülkenin hangi yöne gideceği konusunda yoğun iç çekişmelere işaret ediyor. Ancak, Vietnam’ın “herkesin dostu, kimsenin düşmanı olmama” hedefinden vazgeçtiği söylenemez.
