ABD ile süregelen ticaret savaşında Çin’den gelen yeni hamle küresel üretim zincirini sarsacak nitelikte. Pekin yönetimi, 3 Nisan itibarıyla savunma, teknoloji ve enerji sektörleri için hayati öneme sahip nadir toprak elementlerinin (NTE) ihracatını durdurduğunu açıkladı. Bu gelişme, özellikle bu alanlarda Çin’e bağımlı olan ABD için ciddi bir üretim krizini beraberinde getiriyor.
ABD’de üretim zinciri kilitlendi
New York Post’un haberine göre, Çin’in ani ihracat yasağı ABD’de elektrikli araç üretiminden füze sistemlerine kadar geniş bir yelpazeyi etkiledi. Tesla gibi dev markalardan savunma sanayi devlerine kadar birçok şirket, Çin’den ithal edilen elementlerin yokluğunda üretimi askıya almak zorunda kalabilir.
Sevkiyatlar tamamen durdu
Çin Ticaret Bakanlığı, disprosiyum, itriyum, samaryum, gadolinum, terbiyum, lutesyum ve skandiyum gibi yedi stratejik elementi ihracat lisansı kapsamına aldı. Ancak sistem henüz aktif hale gelmediği için mevcut sevkiyatlar tamamen durdu. Bu da birçok sektörde tedarik zinciri kırılmalarına neden oldu.
“Çin küresel tekel kurdu”
ABD’li stratejik maden uzmanı Drew Horn, “Bu elementler olmadan modern savunma sistemleri ve ileri teknoloji üretimi imkansız. Çin bu alanda fiilen bir tekel kurdu” diyerek krizin ciddiyetine dikkat çekti. Horn, Çin’in bu adımı ABD’ye karşı bir jeopolitik baskı aracı olarak kullandığını da vurguladı.
Washington alternatif arayışında
ABD yönetimi, krizin ardından acil çözüm yolları arayışına girdi. Yetkililer, Çin’e bağımlılığı azaltmak adına Avustralya, Kanada ve bazı Afrika ülkeleriyle yeni tedarik zinciri oluşturmak için diplomatik temaslara hız verdi. Öte yandan, yerli üretimi artırmak ve maden işleme kapasitesini geliştirmek de Washington’un gündeminde.
Kritik Elementler ve Kullanım Alanları
| Element | Kullanım Alanı |
|---|---|
| Disprosiyum | Yüksek ısıya dayanıklı mıknatıs üretimi |
| İtriyum | Lazer sistemleri, süper iletkenler |
| Gadolinum | MR cihazları, nükleer reaktörler |
| Samaryum | Akıllı silahlar, füze teknolojileri |
| Terbiyum | LED ekranlar, manyetik veri depolama |
| Lutesyum | PET tarama cihazları |
| Skandiyum | Hafif alaşımlar, havacılık bileşenleri |
Küresel teknoloji dengesi sarsılıyor
Çin’in ihracat yasağı, sadece ABD’yi değil; Avrupa, Japonya ve Güney Kore gibi teknoloji yoğun ülkeleri de etkileyebilir. Pekin’in elindeki bu stratejik koz, ticaret savaşlarının giderek daha karmaşık bir jeopolitik mücadeleye dönüşeceğinin habercisi olarak görülüyor.
ABD’nin bu krize nasıl yanıt vereceği ve yeni tedarik kanallarını ne kadar hızlı kurabileceği ise önümüzdeki haftaların en kritik gündemlerinden biri olacak.
