İsrail’in Batı Şeria’daki E1 yerleşim planı, bölgede uzun süredir tartışma konusu olan iki devletli çözüm ihtimalini yeniden gündeme taşıdı. Aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezazel Smotrich, Kudüs ile Maale Adumim’i birleştirmeyi hedefleyen bu projenin “Filistin devleti fikrini tamamen ortadan kaldıracağını” açıkladı.
Planın hayata geçirilmesi, Doğu Kudüs’ü fiilen Batı Şeria’dan koparacağı için yıllardır erteleniyordu. Ancak İsrail yönetiminin bu kez projeyi ilerletme kararı alması, hem bölge ülkelerinden hem de uluslararası toplumdan sert tepkilerle karşılaştı. Türkiye, Almanya, İngiltere, ABD, BM ve Avrupa Birliği planı kınayarak İsrail’e derhal geri adım atma çağrısında bulundu.
E1 Yerleşim Planı ve İki Devletli Çözüm
E1 parselinde 3400 konut inşa edilmesi, Filistinlilerin devlet kurma ihtimalini neredeyse imkânsız hale getirecek. Bu adım, Ramallah, Doğu Kudüs ve Beytüllahim arasındaki bağlantıyı kopararak Filistin topraklarının parçalanmasına yol açacak. Peace Now adlı İsrail merkezli sivil toplum örgütü, projeyi “Batı Şeria’nın fiili ilhakını derinleştirmek” olarak nitelendirdi.
Filistin Yönetimi Dışişleri Bakanlığı ise planı “soykırım ve ilhak suçlarının uzantısı” olarak tanımladı. İsrail makamları suçlamaları reddetse de, uluslararası kamuoyunda bu hamlenin uluslararası hukuku ihlal ettiği ve iki devletli çözüm ihtimalini yok ettiği yönünde güçlü bir kanaat hâkim.
Uluslararası Tepkiler Artıyor
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sözcüsü Stephane Dujarric, E1 yerleşimi girişiminin “uygulanabilir bir Filistin devleti ihtimalini ciddi şekilde zayıflatacağını” belirterek, İsrail’i tüm yerleşim faaliyetlerini durdurmaya çağırdı. Avrupa Birliği’nin dış politika temsilcisi Kaja Kallas da aynı yönde açıklama yaparak planın “uluslararası hukuka aykırı” olduğunu vurguladı.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı ise yazılı açıklamasında, “Batı Şeria ile Doğu Kudüs’ü fiilen ayıracak bu girişim, uluslararası hukuku ve BM kararlarını hiçe saymaktadır. İki devletli çözüm zemini yok edilmekte, kalıcı barış ihtimali hedef alınmaktadır” ifadelerine yer verdi.
Yerleşim Planı İçin Geri Sayım
İsrail Savunma Bakanlığı’na bağlı teknik komitede 20 Ağustos’ta yapılacak oturumla birlikte itiraz süreci kapanmış durumda. Bürokratik aşamaların ardından altyapı çalışmalarının birkaç ay içinde, konut inşaatlarının ise yaklaşık bir yıl içinde başlaması bekleniyor.
1967’den bu yana İsrail işgali altında bulunan Batı Şeria’da üç milyona yakın Filistinli yaşıyor. Uluslararası hukuk tarafından yasa dışı kabul edilen yerleşimlerin artışı, bölgede tansiyonu yükseltmeye devam ediyor.
